CÂU CHUYỆN CÀ PHÊ CÁT THỔ NHĨ KỲ

“Có những thức uống không dành để uống vội. Cà phê cát Thổ Nhĩ Kỳ là một trong số đó.”

Khi bước vào một quán nhỏ ở Istanbul hoặc đi ngang những khu làng cổ ở Thổ Nhĩ Kỳ, bạn sẽ thấy một cảnh tượng lạ lùng: một nồi đồng lớn đựng đầy cát nóng, và những chiếc ấm nhỏ từ từ được vùi xuống đó. Không phải để rang, mà là để pha cà phê. Đây chính là cà phê cát Thổ Nhĩ Kỳ (Türk Kahvesi) – một phong tục truyền thống có từ thế kỷ 16, được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể năm 2013.

Khác với espresso nhanh gọn hay cà phê Việt nhỏ giọt, cà phê Thổ pha bột cà phê và nước chung vào nấu chậm rãi trong các ấm cezve được đặt trực tiếp lên lớp cát nóng, giúp nhiệt truyền đều và từ từ, giữ nguyên hương thơm và tạo lớp bọt mịn đặc trưng. Nhiệt độ pha cà phê cũng có thể được điều chỉnh, phụ thuộc vào độ sâu của bình cezve. Khi nước sôi, người ta sẽ rót cà phê ra một chiếc cốc nhỏ để phục vụ khách rồi sau đó lại tiếp tục vùi cezve vào trong cát 3-4 lần nữa mà không cần chế thêm nước nữa. Người Thổ tin rằng một tách cà phê nên được chuẩn bị với sự kiên nhẫn, tôn trọng và tĩnh tâm. Văn hóa này từng là một phần quan trọng trong các dịp lễ, cưới hỏi, tiếp khách…

Tại nhiều vùng nông thôn, người con gái Thổ khi ra mắt nhà chồng phải biết pha cà phê cát khéo léo, vì đó là biểu hiện của sự đảm đang, nhẫn nại. Một ly cà phê Thổ nhỏ, đậm, không đường (trừ khi được yêu cầu), không vội vàng. Người ta nhấp từng ngụm, để cảm nhận vị đắng hòa tan vào đầu lưỡi, rồi kéo dài trong cổ họng.

Đặc biệt, cà phê Thổ Nhĩ Kỳ còn gắn liền với một tập tục vừa huyền bí vừa thú vị, đó là xem bói qua bã cà phê (Tasseography). Sau khi thưởng thức hết tách cà phê, chiếc cốc vừa mới uống sẽ được úp xuống đĩa để bã cà phê tạo thành những hình thù đặc biệt. Người xem bói sẽ dựa vào hình dạng hoa văn ấy để dự đoán về tương lai, tình duyên hay công việc của người uống chiếc cốc. Đây vừa là một trò giải trí vừa là một truyền thống lâu đời, phản ánh sự gắn bó của người Thổ với cà phê như một phần không thể thiếu của đời sống tinh thần.

Nếu có dịp đến với Thổ Nhĩ Kỳ, Quý khách thưởng thức một ly cà phê cát nóng để cảm nhận trọn vẹn hương vị của của truyền thống lâu đời, sự tinh tế trong từng giọt cà phê và hơi ấm của nền văn hóa nơi đây. Hoặc du khách có thể mua bột cà phê Thổ Nhĩ Kỳ nguyên chất, cốc và ấm cezve bằng đồng  về làm quà tặng hoặc đồ lưu niệm. Ở Thổ Nhĩ Kỳ, cà phê cát và dụng cụ pha chế thường được bày bán ở các khu chợ truyền thống như Grand Bazaar (Istanbul) hoặc các cửa hàng lưu niệm quanh khu Sultanahmet, Cappadocia, Antalya. . Không chỉ là thức uống, đây còn là món quà đậm dấu ấn văn hóa, gợi nhớ hương vị và không khí đặc trưng của xứ sở này.